Archeologische vondsten
Om een omgevingsvergunning te bekomen, dienen we als bouwheer (in bepaalde gevallen) een archeologienota toe te voegen aan de vergunningsaanvraag. Die nota is het resultaat van een vooronderzoek door een erkende archeoloog. Dergelijk archeologisch vooronderzoek is nodig om te bepalen of er op het terrein al dan niet archeologisch erfgoed aanwezig is. Indien dit het geval is, volgt de eigenlijke opgraving. Het veldwerk dus. En daar verlenen wij graag onze medewerking aan. We belichten enkele recente vondsten in Werchter en Borsbeek.
Een kampplaats van jager-verzamelaars uit de steentijd
In het centrum van Werchter ontwikkelen we Rochuspark, een nieuwbouwproject met 33 appartementen en 26 woningen in een ruime parkzone. Dit projectgebied werd als archeologisch interessant aangestipt en dat bleek zeker terecht.
Langs de noordelijke rand van de site werd een concentratie van vuurstenen artefacten uit het mesolithicum (middensteentijd) aangetroffen. Het gaat om de resten van een kampplaats die jagers-verzamelaars hier ca. 8000 jaar geleden inrichtten nabij de bron van Zwartmichielsbeek. Er werden hier ook vijf werktuigen aangetroffen, zogenaamde schrabbers, waarmee o.a. dierlijke huiden konden worden bewerkt.
Ook in de Middeleeuwen was er de nodige activiteit op Rochuspark. Er werden bodemsporen gevonden waar houten palen hebben gestaan. In de vullingen van deze paalsporen werden aardewerkfragmenten aangetroffen uit de periode tussen de 10de en 12de eeuw.
Schrabbers, paalsporen en grachtstructuur aangetroffen op de site in Werchter
Historische kaarten uit de 18e en 19e eeuw tonen een circulaire grachtstructuur ter hoogte van Rochuspark. Tijdens de opgraving werd de grachtstructuur volledig blootgelegd. Deze gracht zal verder worden onderzocht na het plaatsen van een grondbemaling, zodat er op een veilige manier kan worden gewerkt. De belangrijkste onderzoeksvragen spitsen zich toe op de fasering en de functie van de gracht. Gaat de vroegste fase terug tot de volle middeleeuwen (10de -12de eeuw) en maakte de structuur destijds deel uit van een zogenaamde castrale motte (een kasteeldomein)? Interessante vragen. De archeologen kregen hiervoor alvast versterking van studenten archeologie van de KU Leuven.
Haaientanden en Broechemknollen
Op onze site van nieuwbouwproject Leike in Borsbeek ontvingen we bezoek van geologen en paleontologen met de vraag of zij de bouwput mochten onderzoeken. Vele miljoenen jaren terug in de tijd, lag Borsbeek, net als de hele Antwerpse regio, nog op de bodem van een 50 meter diepe, warme Noordzee.
De graafwerken bij Leike geven paleontologen toegang tot twee verschillende zandlagen: een bovenste bruine en een onderste blauwgroene. De bruine laag bestaat uit een opeenstapeling van dunne laagjes met zeeschelpen en haaientanden. Onderin vind je 4 miljoen jaar oude mysterieuze zandsteenknollen. In het vakjargon worden ze ‘Broechem-knollen’ genoemd, naar de werken aan het waterbekken tussen Broechem en Oelegem eind jaren 1970, waar ze talrijk werden gevonden. Bij het splijten, bleken de Broechem-knollen uit onze bouwput voornamelijk schelpen te bevatten, maar ook een dolfijnwervel en kleine botfragmenten.
De blauwgroene zandlaag onderaan in de bouwput is 9 miljoen jaar oud: de befaamde Zanden van Deurne, doorspekt met graafgangen van kleine kreeftjes en zee-egels. Andere fossielen zijn eerder zeldzaam in deze zandlaag. Maar in de onderliggende Zanden van Borsbeek vinden we méér: oa. haaientanden. De gevonden haaientanden horen toe tot de soort Carcharodon hastalis. Deze soort hoort tot de familie van de haringhaaien en is een voorouder van onze beruchte grote witte haai. De soort leefde in het Vroege Mioceen en Vroege Plioceen, 20 tot 3 miljoen jaar geleden, en kon tot 9 meter lang worden.
Met dank aan archeoloog Nick Van Liefferinge van Studiebureau Archeologie bv. en onderzoeker Bert Gijsen van Elasmobranch Research & dr. Stijn Goolaerts van het KBIN-IRSNB, voor hun deskundige toelichting en foto's van de vondsten in respectievelijk Werchter en Borsbeek.